Aflevering 16: Be Here, Now

Iedereen kent het gevoel dat er vanalles tegelijk door je hoofd raast. Dat je met je gedachten overal tegelijk bent, maar niet hier op deze plaats op dit moment. Dat is niet abnormaal, er zijn heel veel prikkels en heel veel afleidingen natuurlijk. We hebben het al gehad over sociale media bijvoorbeeld en een telefoon die altijd aanstaat, met alle apps open.

Het gebeurt erg vaak dat mensen met elkaar praten terwijl ze één oog op hun telefoon houden, of nog erger, twee of drie conversaties tegelijk hebben. Het lijkt heel normaal geworden zelfs. En het is ook leuk natuurlijk, zoveel gechat met verschillende mensen, al die likes, al die berichtjes en boodschappen. Maar ons verstand, onze aandacht, is daardoor de laatste jaren ook helemaal gewoon geraakt om overal en nergens mee bezig te zijn.

Die constante versnipperde aandacht is het omgekeerde van wat we nodig hebben. Om te presteren moet je nu eenmaal helemaal met je gedachten bij de activiteit zijn waarmee je bezig bent, en net zo weinig mogelijk met alle randzaken. Om te presteren is rust, sereniteit en volledige focus nodig.

Hoe makkelijk dat ook lijkt, voor sommigen is dit helemaal niet evident. Hun aandacht is snel afgeleid en hun gedachten schieten alle kanten uit. Toch kan je daar iets aan doen.

Allereerst is het belangrijk om bewust te worden van wat onrust is. Leer onderkennen waar je allemaal door wordt afgeleid. Daar begint het dus mee: door jezelf bezig te zien en bewust te worden of je dan echt goed bezig bent. Als je immers niet vindt dat er een issue is, dan is er ook geen issue. Wat anderen vinden telt helemaal niet, het moet echt van jezelf komen. Het is pas door zelf na te denken, en eventueel door oprecht aan anderen te vragen wat ze vinden van jou gedrag op je telefoon bijvoorbeeld, dat je er iets aan kan beginnen doen. Stel dus de mate waarop je met je aandacht bezig bent eens goed in vraag. Die bewustwording is de eerste, essentiële stap.

Daarna kan je nadenken over wat de voordelen zijn van meer rust in je hoofd. Normaal gezien heb je dan minder stress, kan je je beter concentreren, en ben je ook meer aanwezig en ‘ready’. Denk na over situaties waarin je heel rustig was en wat de voordelen daarvan waren.

Die eerste fase, om wat afstand te nemen en even bij die eerste stappen – 1 de nadelen, 2 de voordelen – stil te staan is belangrijk omdat wat volgt anders geen nut heeft. De finaliteit van alles wat we doen is immers belangrijk – we willen niet zomaar meer rust in het hoofd, we willen dat omdat we dan beter kunnen presteren.

Nu je voor jezelf hebt bepaald dat een rustig, sereen hoofd je kan helpen om beter te presteren begint de zoektocht naar hoe je die rust best kan vinden. Hoe bereik je die ‘Be Here, Now’ – ‘Wees Hier, Nu’? Bijvoorbeeld, stel je luistert nu naar deze podcast. Doe je nog iets anders op dit moment? Zijn je ogen open of toe? Is wat wordt gezegd wat afleiding, of ben je echt geconcentreerd aan het luisteren.

We hebben het dus over sturen van aandacht naar het ‘Nu’ en je daar helemaal op te focussen.

Die oefening – om enkel en alleen bezig te zijn met het nu – kan je op elk moment doen. Iederen kan het en kent het – je ziet het kinderen doen die bijvoorbeeld heel geconcentreerd aan het tekenen zijn – je roept ze en ze horen je niet want ze gaan helemaal op in hun activiteit. Andermaal zijn kinderen de beste leermeesters, ze kunnen spontaan vaak wat wij verleerd zijn.

Maar hetzelfde gebeurt met volwassen mensen die intens met hun passie bezig zijn. Denk maar aan kunstenaars die helemaal ‘in’ hun werk zitten als ze bezig zijn, je mag ze niet storen! Maar het kan nog simpeler. Denk aan Mauri Vansevenant die graag met zijn dieren op de boerderij bezig is en daar helemaal tot rust komt. Misschien heb jij ook wel een passie waar je, zoals dat kind met zijn tekenen, helemaal in opgaat. Prima hoor – maak er tijd voor, het is heel zinvolle tijd!

Dat ‘aanwezig zijn in het moment’ is uiteindelijk de kern van wat mensen doen die bijvoorbeeld yoga, mindfulness of meditatie doen.

Yoga is een oefening in het verstillen van je geest en helemaal in je lichaam opgaan en er terug mee in contact te komen – je spieren en ledematen te voelen, je energie te laten stromen, eventuele blokkades op te lossen. Er zijn dus fysieke voordelen – je houdt je lichaam sterk en soepel – maar de meesten doen het als geestelijke training.

Hetzelfde met mindfulness of meditatie. Het is een wat hype trend tegenwoordig, de boeken over dit onderwerp zijn niet te tellen. De essentie is ook weer tot rust komen met je geest door te stoppen met denken en gewoon helemaal te focussen op bijvoorbeeld je ademhaling of het proeven van een vrucht. De activiteiten lijken zeer banaal, maar de kern is dus niet wat je doet, maar hoe je het doet.

De kern van deze activiteiten bestaat uit twee dingen:

> Het eerste is dus de sturing van de aandacht – op jezelf, of op een heel eenvoudige activiteit. Alle andere gedachten die in je opkomen laat je weer rustig wegebben, je blijft gewoon rustig gefocust op dat ene.

> Het tweede is de acceptatie. Je probeert niet te oordelen, nergens tegen te vechten, niks te verdringen. Het is gewoon wat het is, en wat het ook is: het is OK.

Door die oefeningen te doen kan je leren om jezelf tot rust te brengen. We hebben het hier dus over heel bewuste training van de geest. Echte topper in hun sport zijn vaak ‘zen masters’ – kijk maar naar tennis: zowel Borg als Federer waren in hun jeugd collerieke ettertjes, terwijl ze later bekend werden om hun ongeloofelijke cool. Dat komt niet zomaar – dat is een proces van jaren. Maar als je die kalmte weet te vinden, en dus niet met vanalles maar met het juiste bezig kan zijn tijdens een wedstrijd, dan spaar je zoveel energie en ben je zoveel sterker. Richt je aandacht op je inspanning, op bepaalde taakdoelen (bvb je rondetijden telkens beter doen, of een bepaalde inspanning tot een bepaald punt doen), focus op je trapcadans bijvoorbeeld.

Door mindfulness leer je bijvoorbeeld je pijn te voelen maar ook te aanvaarden – je leert er geen interpretatie aan te geven (wat nochtans de reflex van de geest is: een uitleg geven) maar ze gewoon te aanvaarden voor wat ze is. Denk maar aan die Oosterse monikken die over hete kolen lopen of de meest waanzinnige lichamelijke pijn aankunnen. Denk maar eens na over welk voordeel iemand heeft die niet vecht tegen de pijn of gewoon zijn gevoel van inspanning en uitputting weet te verleggen naar een later punt.  

Als je dit ‘loslaten’ beheerst dan kan je soms echt in de ‘flow’ geraken, wat het ultieme niet-denken is – het moment waarop alles vanzelf gaat. Iemand die het meemaakt zegt altijd hetzelfde: ‘het ging plots vanzelf’. Alle gedachten – vaak over wat je maar kan – zijn dan verdwenen en alle mentale remmen zijn dan los – het lichaam acteert en regisseert de feiten en overteft zichzelf. Je ziet het typisch vaak na een incident – als iemand valt en in een verloren positie toch terugkomt en merkt – damned, ik ben goed!

Deze zaken klinken redelijk aannemelijk, maar zoals vaak zijn de simpelste zaken ook net de moeilijkste...

Toch kan iedereen het leren, volg bijvoorbeeld de eenvoudige stappen die staan uitgeled in het boek van de professor neurologie Steven Laureys (‘Het no-nonsense meditatie boek’). Deze schrijver is een notoire wetenschapper die een hekel heeft aan zweverig gedoe – hij legt het allemaal heel eenvoudig uit.

Topsport is een zaak van lichaam & geest. Waar lichamelijke training vaak hard is, is geestelijke training juist heel zacht, de omgekeerde beweging. Het vergt wat tijd om er je weg in te vinden, maar eens je echt geestelijk ‘in het moment’  aanwezig leert zijn tap je uit een extra vat lichamelijke mogelijkheden!